كم آبی ومدیریت منابع آب دراستان ها-۱۰
نسخه هایی برای رهایی مازندران از چالش خشکسالی و بی آبی
آب های فراوانی با گذر از نهرها و رودها مستقیم به دریا می ریزد تامازندران هم به چالش بی آبی دعوت شود ازاین رو تکمیل سد و روش های آبیاری نوین یکی از راهکارهای رهایی از خشکسالی است.
خبرگزاری مهر، گروه استان ه ا - علیرضا نوری کجوریان: شنیدن آوای پرآبی مازندران از دور خوش است و کم کم این دشت های سبز و زرخیز به زرد و کویری شدن می رود. اینجا و در پس پرچین ها، کشاورز و شالیکار با خشکسالی دست و پنجه نرم می کند.
شمال و طبیعت بهار و باران فراوانش در خاطره ها نقش بسته است اما وقتی باران بموقع نبارد و یا آب ها روانه خزر شود، حال و روز دشت ها بهتر از شالیزارها نخواهد بود.
حکایت استان پرآب و تشنه، قصه نیست، روایت آنانی است که روی معدن هایی از طلا روزگار می گذرانند و دستشان خالی و سفره هایشان تهی است. تصور پرآبی مازندران و داشتن سفره های زیرزمینی غنی و چشمه سارها و آب بندان رویایی دیگر به سراب تبدیل شده است چونکه سایه سنگین خشکسالی را با گذر و سفر به گوشه و کنار استان میتوان به نظاره نشست.
به تاکید کارشناسان و متولیان امر، پرهیز از کشت محصولات پرآب، پیشگیری از فعالیت چاه های غیرمجاز، اصلاح شبکه های فرسوده آب، تکمیل پروژه های سدسازی، بهسازی و لایروبی آب بندان ها و سردهنه های کشاورزی نسخه هایی برای رهایی مازندران از خشکسالی است.
راهکارهای مقابله با بحران؛ از انسداد چاه های غیر مجاز و لایروبی آب بندان ها و مسیل ها
محمد احمدی، استاد دانشگاه کشاورزی، مدیریت روان آب های رودخانه ها و ساخت و تکمیل سدها را از مهم ترین راهکارهای برون رفت از مدیریت خشکسالی بیان کرد و اظهار داشت: طرح هایی همچون سد هراز در استان در دست ساخت بوده که تکمیل آن سبب می شود مدیریت آب های سطحی استان به بیشتر از ۲۸ درصد برسد.
وی با اظهار این که هم اکنون ۴۴۰ میلیون مترمکعب از روان آب های استان مدیریت می شود، اضافه کرد: با تکمیل طرح های موجود این میزان دوبرابر خواهد شد و باید نسبت به تسریع طرح ها اقدام نمود.
وی در عین حال ایجاد سدها در مسیل رودخانه را همچون مشکلاتی برشمرد که نه تنها مشکل کم آبی را حل نکرد بلکه سبب خشک شدن رودخانه ها و آب بندان های منتهی به آن شده است، ازاین رو جانمایی درست سدها را الزامی دانست و اظهار داشت: باید راهی درست و منطبق برای راهکارهای علمی در این حوزه اتخاذ شود.
وی وجود حدود ۶۰ هزار حلقه چاه را در استان از دیگر مشکلات و چالش ها بیان کرد و اظهار داشت: باید برای مقابله با خشکسالی نظارت بیشتری روی این چاه ها صورت گیرد و از حفر چاه های غیر مجاز جلوگیری شود.
اصلاح شبکه های فرسوده برای مهار هدر رفت آب
این استاد دانشگاه فرسودگی شبکه های آبرسانی و تأسیسات را از دیگر مشکلات بیان کرد و اظهار داشت: بخش قابل توجهی از منابع آبی از راه تأسیسات و شبکه های فرسوده آبرسانی هدر می رود که نوسازی و اصلاح این شبکه ها امری ضروری به نظر می آید.
احمدی مصرف صحیح آب، کاهش کشت محصولات پرآب طلب و ممنوعیت کشت، تکمیل طرح های مهار آب، لایروبی و بهسازی آب بندان ها، اصلاح شبکه ها و تأسیسات را همچون راهکارهای مدیریت منابع آبی در استان بیان کرد.
در سالیان نه چندان دور خیلی از روستاهای مازندران از داشتن آب شرب محروم بودند و منبع تغذیه آب روستا را چشمه های کوچکی تشکیل می دادند و اهالی با سهمیه بندی و به اصطلاح مدیریت مصرف علاوه بر تأمین نیازهای روزانه از این نعمت برای کشت و کار هم بهره می گرفتند.
هدر رفت آب در شبکه های آبرسانی روستایی / فرهنگ سازی ضروری است
امروزه به برکت انقلاب و نظام اسلامی شبکه های آبرسانی در مناطق مختلف و روستاها توسعه یافت با این وجود، به رغم توسعه شبکه ها و تأسیسات، امروز تشنگی در روستاها و دشت ها موج می زند، دلیل این امر را میتوان از هم صبحتی با پیرمرد روستایی جویا شد، مشهدی اسکندر بیشتر از ۷۰ سال سن دارد و مزرعه اش در گذشته های نه چندان دور پرحاصل بود و امروز به قول خودش، به زحمت هزینه های داشت و برداشت گندمکاری را از مزرعه تأمین می کند.
این کشاورز می گوید: طی سالهای نه چندان دور، کپه های زیادی از برداشت گندم و جو در روستا تشکیل می شد و این اواخر کل مزارع دهکده طی چند ساعت برداشت می شود چونکه خیلی از کشاورزان مزارع را به سبب خشکی و غیرصرفه بودن کشاورزی، کشت نمی کنند و میزان محصول هم در حد یک تا دو تراکتور کاسته شده است.
وی با اظهار این که در گذشته منبع تأمین آب شرب روستا از چشمه کوچک و آب باریکه ای تأمین می شد، اظهار داشت: آن روزها حال و روز باغ ها و مزارع بهتر بود ولی امروزه ساخت وسازهای زیاد و ویلاسازی ها، مصرف بی رویه آب و از همه مهمتر هدردادن آب سبب شده تا باغ ها و مزارع خشک شود.
حال روز شهرهای مازندران بدتر از روستاها شده و ناقوس خشکی در اغلب شهرهای استان به صدا درآمده است و این وضعیت یعنی آنکه تشنگی به درون خانه ها رسیده است و اخطار کم آبی در ۴۷ شهر مازندران نواخته شد و برخی روزهای سال آبرسانی با تانکر و سیار به مناطق شهری انجام می شود.
تزریق منابع برای رفع مشکل تنش آبی شهرها
بهزاد برارزاده مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مازندران در گفتگو با خبرنگار مهر نسبت به افزایش تنش آبی و کم آبی در ۴۷ شهر این استان اخطار داد و اظهار داشت: حجم آورده های آبی نزولات جوی در سالهای اخیر کاهش داشته و این وضعیت سبب کاهش منابع سفره های زیرزمینی آب در سطح استان شده است.
وی، افزایش ساخت وسازهای مسکونی و تقاضای برای منابع آبی جدید سبب افزایش حجم فشار به منابع موجود مخازن فعلی آب در سطح مازندران شده است، اضافه کرد: برای سال ۱۴۰۱ و از محل اعتبارهای ملی و رفع مشکل تنش آبی در شهرهای مازندران حدود ۵۶ میلیارد تومان اعتبار اختصاص یافته است
استفاده از ارقام محلی و کم آب راهکار دیگر مقابله با بحران خشکسالی است
با شروع فصل کشت و کار شالیزاری و محصول پرآب طلب برنج، دست مسؤلان از همین ابتدای سال بالا رفته ها و بارها عنوان کرده اند در تأمین آب کشاورزی با مشکل روبرو می باشیم و این کمبودها سبب شده تا سال گذشته بخش زیادی از کشاورزان از کشت مجدد رتون و برنج صرفنظر کنند.
مازندران ۴۶۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی دارد که ۲۰ درصد آب مورد نیاز بخش کشاورزی آن با آبگیری کامل سدها و آب بندان ها و مابقی از آب های سطحی و زیرزمینی تأمین می شود و در همین ابتدای سال، اراضی حاشیه سدها و رودخانه های استان همچون تجن با خشکی و تشنگی روبرو شده اند.
جواد طوسی، مدیر تأسیسات آبی و برقی آب منطقه ای مازندران در گفتگو با خبرنگار مهر وضعیت سد بزرگ شهید رجایی را نامناسب ذکر کرد و اظهار داشت: فقط ۶۹ درصد از مخزن سد آب ذخیره شده و این به آن معنا است که برای تأمین آب کشاورزی در پایین دست با کمبود مواجه خواهیم بود.
وی استفاده از ارقام محلی، کم آب بر و زودبازده را راهکار فرار از تنش آبی معرفی نمود و از کشاورزان خواست از کشت شالی پس از برداشت گندم و کلزا در فصل زراعی جای اجتناب کنند.
پیش بینی ها و هشدارها حکایت از پیشروی خشکسالی در سایه کم آبی و تنش ها در مازندران دارد و وضعیت بارندگی در مازندران خوب نیست. کاهش بارندگی سالانه نسبت به سالهای قبل و دوره شاخص و مناسب نبود وضعیت روان آب ها و عدم مهار و مدیریت آب، سبب شده تا مازندران با سرعت زیاد به سمت کویری شدن پیش رود.
از سوی دیگر فعال بودن شمار زیادی چاه های غیر مجاز منجر به آن شده که حجم و سطح آب های زیرزمینی در استان کاهش داشته باشد و در بعضی مناطق، زمین ها به سمت شوره زار شدن پیش رود. با این وجود رعایت الگوی کشت و صرفه جویی، ایجاد سامانه های آبیاری نوین و تکمیل سدهای استان راهکارهای اصلی فرار از خشکسالی و کم آبی تلقی می شود.
مهار و مدیریت آب های سطحی راهکار دیگر مقابله با کم آبی
محمدرضا رضوی مدیرکل هواشناسی مازندران با اشاره به اینکه منابع آب های سطحی استان محدود است و میزان بارندگی هم کاسته شده است، اظهار داشت: این مسائل توجه به مدیریت منابع را الزامی می سازد.
وی در گفتگو با خبرنگار مهر در بعضی فصول شاهد بارندگی های بیشتر از ۴۰۰ میلی متر در بازه زمانی چندساعته و یا ارتفاع بیشتر از یک متری برف در استان بودیم، اضافه کرد: مشکل اینجا است که در فصلی که نیاز آبی نداریم بارش ها به صورت روان آب در رودخانه ها جاری می شود و در نهایت به دریا می ریزد.
وی کاهش بارندگی در فصل های کشاورزی و بی توجهی به مهار آب های سطحی را همچون مشکلات و دغدغه های استان بیان کرد.
سامانه های نوین آبیاری راهکار اصلی رفع تشنگی است
بهره گیری درست از آب های سطحی در مازندران همواره بعنوان یک دغدغه مطرح بوده و بیشتر از چهار ونیم میلیون مترمکعب آب های سطحی در استان وجود دارد که هم اکنون بخش های عمده ای از آن هدر می رود. محمدابراهیم یخکشی، مدیرعامل آب منطقه ای مازندران با اشاره به اینکه ۸۸ درصد از آب در بخش کشاورزی، ۱۰ درصد در بخش شرب و مابقی در صنعت مصرف می شود، اظهار داشت: محدود بودن منابع آبی و مدیریت و توجه به سامانه های نوین آبیاری را در این عرصه ضروری می سازد.
وی در گفتگو با خبرنگار مهر اصلاح و بهسازی شبکه های آبیاری استان را ضروری دانست و با اشاره به اینکه شبکه های مدرن آبیاری و زهکشی استان کم و پایین است، اضافه کرد: باید شبکه های زهکشی و آبیاری را در استان توسعه دهیم چونکه منجر به کاهش و صرفه جویی در مصرف آب می شود.
وی در عین حال سفارش کرد: سیستم های نوین آبیاری سبب بازگشت خیلی از مزارع به چرخه تولید می شود و به حفظ کیفیت محصول هم کمک قابل توجهی خواهد نمود.
یخکشی با اظهار این که ایجاد سامانه های نوین آبیاری در استان منجر به پیشگیری از هدررفت بیشتر از ۱.۳ میلیون مترمکعب آب خواهد شد، اضافه کرد: ایجاد سامانه های نوین در ۱۷۰ هزار هکتار از مزارع در دست ایجاد است و امیدواریم منابع مالی آن از راه مشارکت و اعتبار دولتی تأمین شود.
طرح های آبیاری نوین تابحال در ۳۰ هزار هکتار از مزارع استان در گاودشت بابل اجرا شده و نتایج حاصل از اجرای این طرح میزان مصرف آب را از ۱۴ هزار مترمکعب به شش هزار مترمکعب تقلیل داد و توسعه چنین سامانه هایی مازندران را از خشکسالی نجات خواهد داد.
منبع: بیا شمال
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب