پاشنه آشیل مصوبه جذب پژوهشگران پسا دكتری؛
سالی که قرار بود سال شکوفایی پسادکتری باشد، ولی !
به گزارش بیا شمال، سال ۱۴۰۱ قرار بود سال شکوفایی پسادکتری باشد، ولی مشکلات و پیچ و خم های بسیار سبب شد که در ایام پایانی ۱۴۰۱ تنها، مصوبه پژوهشگران پسادکتری ابلاغ شود و اجرای این مصوبه به سالهای آینده موکول شد.
به گزارش بیا شمال به نقل از ایسنا، در سالهای اخیر تعداد دانش آموختگان دکتری افزایش پیدا کرده و پیدا کردن شغل تبدیل به معضلی برای این افراد شده است. این افراد اگر نتوانند شغل مناسبی پیدا کنند و نتوانند علم خویش را به کار گیرند، نیروی جوانی و تخصص آنها هدر می رود. از طرفی مشکلات بسیاری در کشور وجود دارد که تنها با کمک متخصصان رشته های علمی مختلف می تواند حل شود.
به گفته دکتر رضا نقی زاده؛ عضو مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور در ایران سالانه ۱۵ تا ۲۰ هزار دانشجوی دکتری فارغ التحصیل می شوند؛ ولی کل استخدام هیئت علمی ما کم تر از ۵۰۰ نفر است. اگر ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ نفر از این ها هم جذب شرکتهای دانش بنیان و... شوند، باز هم بیشتر این فارغ التحصیلان دکترا یا بیکار خواهند بود و یا جذب مشاغل نامطمئن می شوند.
این مساله باعث هدر رفت منابع و ایجاد نارضایتی و گاهی سبب مهاجرت این دانش آموختگان می شود. یکی از راهکارهایی که برای این مشکل در نظر گرفته شده است، استفاده از ظرفیت دانش آموختگان دکتری در دوره پسادکتری است. دوره پسادکترا؛ یکی از مهم ترین دوره های پژوهشی در مراکز علمی است که در تمام دنیا شناخته شده است. افرادی که این دوره را می گذرانند، مدرک تحصیلی دریافت نمی کنند و تنها برای مدت زمان مشخصی حدوداً دو تا پنج ساله، در یک مرکز پژوهشی فعالیت می نمایند.
هدف از این دوره تحقیقاتی ارتقای مهارت های پژوهشی و فناوری دانشگاه ها و پژوهشگاه ها، مراکز پژوهشی و فناوری، شرکتهای دانش بنیان، مراکز صنعتی و...، اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی مقطع دکتری، افزایش میزان پاسخگویی به نیازهای کشور و... است.
این دوره، یک مدرک تحصیلی نیست؛ ولی در ایران از این دوره، بعنوان یک مدرک تحصیلی یاد می کنند و به آن فوق دکتری می گویند؛ در حالیکه این دوره مانند یک فرصت مطالعاتی است. دوره پسادکتری در خیلی از کشورها مثل آمریکا بعنوان یک شغل رسمی در نظر گرفته می شوند. علیرغم این در ایران جذب پژوهشگران پسادکتری با چالش هایی مواجه بوده است.
در ایران در سالهای اخیر آئین نامه های مختلفی برای جذب پژوهشگران پسادکتری ابلاغ گردیده است، ولی این آئین نامه ها آن طور که باید و شاید نتوانسته اند برای جذب و به کارگیری این پژوهشگران مفید واقع شوند.
آمار دفتر ارتباط با جامعه و صنعت معاونت پژوهشی وزارت علوم نشان داده است که پارسال (۱۴۰۱)، ۸۶۹ پژوهشگر پسادکتری در دانشگاه ها، پژوهشگاه ها و مراکز آموزش عالی کشور پذیرش شده اند. علیرغم این که این آمار نسبت به سال ۱۴۰۰، حدود ۲ برابر شده است؛ ولی با عنایت به تعداد زیاد دانش آموختگان دکتری در سالهای اخیر، این آمار رضایت بخش نیست.
بر اساس این آمار، دانشگاه های تهران، فردوسی مشهد و صنعتی شریف در سال ۱۴۰۱ بیشترین پذیرش پژوهشگران پسادکتری را در یک سال گذشته داشته اند.
دکتر پیمان صالحی؛ دبیر شورایعالی علوم، تحقیقات و فناوری و معاون پژوهشی وزیر علوم از نخستین روزهای احیای شوای عالی عتف، مبحث «پژوهشگران پسادکتری» را در دستور کار این شورا قرار داد و در خرداد ماه ۱۴۰۱ اعلام نمود که سال ۱۴۰۱ را سال شکوفایی پسادکترا قرار داده ایم.
صالحی شهریور ماه ۱۴۰۱ در اجلاس رؤسای دانشگاه ها، پژوهشگاه ها و پارک های علم و فناوری اعلام نمود که آئین نامه طرح به کارگیری محققان پسادکتری در شورایعالی عتف به تصویب رسیده و در مرحله عرضه به کمیسیون عتف است.
با این حال، ابلاغ این مصوبه به علل تأمین منابع مالی، با تاخیر مواجه گردید و در نهایت مصوبه «جذب و به کارگیری پژوهشگران پسادکتری» دهم اسفندماه ۱۴۰۱ به دانشگاه ها، پژوهشگاه ها و مراکز آموزش عالی ابلاغ گردید.
به گفته دکتر صالحی؛ دبیر شورایعالی عتف ضمانت اجرایی این مصوبه و تفاوت آن با آئین نامه های پیشین به کارگیری پسادکتری اینست که در آئین نامه های قبلی، برای این پژوهشگران تأمین مالی انجام نمی شد؛ ولی در مصوبه فعلی، صندوق علوم، تحقیقات و فناوری (عتف) عهده دار تأمین بخشی از حقوق و مزایای پژوهشگر پسا دکتری است. بر طبق این آیین نامه؛ حقوق و مزایای ماهانه پژوهشگر پسادکتری معادل ۸۰ درصد حقوق و مزایای ماهانه استادیار پایه یک وزارت علوم است.
در این آئین نامه به کارگیری پژوهشگران پسادکتری در چهار حوزه تحقیقات بنیادی، تحقیقات کاربردی، فناوری و صنعتی امکان پذیر است و سقف حمایت پرداخت حقوق و مزایای پژوهشگران توسط صندوق عتف در هر یک از انواع پسادکتری متفاوت می باشد.
به گفته صالحی، بر مبنای مصوبه جدید جذب و به کارگیری پژوهشگران پسادکتری، امکان فعالیت این پژوهشگران در شرکتهای دانش بنیان خصوصی و صنعتی هم فراهم گشته است. همینطور با همکاری ستاد کل نیروهای مسلح، پژوهشگران پسادکتری مشمول خدمت وظیفه عمومی هم می توانند در صورت احراز شرایط از مزایای امریه و یا سربازی نخبگان برخوردار شوند. بعلاوه متقاضیان غیر ایرانی دوره پسادکتری هم در صورت نداشتن منع قانونی از مزایای این آئین نامه بهره مند شوند.
به نظر می رسد با عنایت به اینکه عدم تأمین مالی حقوق و مزایای پژوهشگران پسادکتری از علل عدم موفقیت مصوبات پیشین جذب و به کارگیری پژوهشگران پسادکتری بوده، همین مبحث هم می تواند پاشنه آشیل موفقیت یا عدم موفقیت مصوبه جدید هم باشد.
بر اساس بند (د) تبصره ۹ لایحه بودجه؛ شرکت ها، بانکها و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت مکلف هستند که بخشی از هزینه امور پژوهشی خویش را به حساب صندوق شورایعالی عتف واریز نمایند تا در جهت حل مسائل و مشکلات همان شرکت ها از راه توافق نامه با دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی در چارچوب طرح های کاربردی، رساله های تحصیلات تکمیلی، طرح های پسادکتری و طرح های تحقیقاتی دانش آموختگان تحصیلات تکمیلی غیرشاغل مصرف شوند. این میزان تا سال ۱۴۰۱ به میزان ۴۰ درصد بود و در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ به ۶۰ درصد افزایش پیدا کرده است.
با وجود این قانون، به گفته معاون پژوهشی وزیر علوم، این اقدام در سال ۱۴۰۱ انجام نشده است و به نظر می آید در صورتیکه منابع لازم صندوق علوم، تحقیقات و فناوری تأمین نشود، اجرای مصوباتی همچون جذب و به کارگیری پژوهشگران پسادکتری هم با چالش مواجه شود و می تواند پاشنه آشیل مصوبه جدید جذب و به کارگیری پژوهشگران پسادکتری باشد.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب