در یك مطالعه مطرح شد؛
تغییرات اقلیمی سبب تغییر طول و کیفیت فصل ها در ایران شده است
به گزارش بیا شمال، بررسی داده های ۳۶ ایستگاه هواشناسی در طول ۴۰ سال نشان داده است که تغییرات اقلیمی، بخصوص تغییر دما در دهه های اخیر سبب جابه جایی و کوتاه و بلندمدت شدن فصل ها شده است.
به گزارش بیا شمال به نقل از ایسنا، فصل به قسمتی از سال گفته می شود که بر اثر تکرار منظم یک پدیده معین نجومی یا آب وهوایی از قسمت های دیگر سال متمایز می شود. تقویم جدید ما نتیجه هزاران سال آزمایش و خطا در یافتن نوعی توالی منظم در روزها، هفته ها و سال ها، برای تعیین فصول طبیعی است.
یکی از دلایل پیدایش تقویم، ایجاد وسیله ای برای نگهداری زمان جهان برای پرداختن به کشاورزی بوده است. یونانیان با بهره گیری از تغییر زاویه تابش، سطح زمین را به سه ناحیه گرم، معتدل و سرد، تقسیم کرده و همینطور سال را هم در چارچوب چهار فصل تقسیم کرده اند. هر چند که در اصل تقسیم بندی فصول بر مبنای حرکت ظاهری خورشید انجام می گیرد. اما امروز علاوه بر تعریف نجومی، تعاریف گوناگونی از فصل بر مبنای معیارهای هواشناسی و اقلیم شناسی هم عرضه شده است.
فصول طبیعی (بهار، تابستان، پاییز و زمستان) فواصل زمانی تقویمی هستند که به صورت طبیعی بر مبنای تغییرات دما و باد تعریف می شوند و بازتاب حقیقت های اقلیمی یک مکان است و ممکنست با فصول تقویمی هماهنگی نداشته باشند.
تطابق نداشتن فصول اقلیمی و فصول تقویمی امکان برنامه ریزی صحیح را در زمینه کارهایی مانند کشاورزی، توریسم، عمران و... دشوار کرده است. بعلاوه تغییرات اقلیمی دهه های اخیر سبب بی نظمی هایی در این فصول طبیعی شده است که می تواند باعث افزایش طول دوره رشد گیاهان در بعضی نقاط و کاهش آن در نقاط دیگر شود.
با وجود اینکه عدم تطابق فصول اقلیمی و تقویمی سبب بروز مشکلاتی می شود، تابحال در ایران مطالعات جامعی در زمینه تغییر فصول اقلیمی، انجام نشده و بررسی های انجام شده از نظر تعداد، کم و محدود به نواحی جغرافیایی خاصی است. به همین دلیل پژوهشگران در مطالعه ای تغییرات و جابه جایی های احتمالی در فصول اقلیمی ایران را باتوجه به تغییر اقلیم مورد بررسی قرار دادند.
برای انجام این مطالعه؛ پژوهشگران داده های دما، رطوبت نسبی، فشار بخار آب، باد و ابرناکی را برای ۳۶ ایستگاه طی ۴۰ سال (۱۳۴۹ تا ۱۳۸۹) از سازمان هواشناسی دریافت نمودند. این داده ها به دو سری ۲۰ ساله تقسیم شدند تا امکان مقایسه فراهم گردد.
تمامی ایستگاه ها بر مبنای تغییرات کمی که در داده های هواشناسی داشتند، رتبه بندی شدند و بررسی های این مطالعه نشان داد که در بین تمام ایستگاه ها، ایستگاه آبادان با ۳ روز جابه جایی و ایستگاه بندر لنگه با ۹۴ روز جابه جایی، به ترتیب کم ترین و بیشترین تغییرات را شاهد بوده اند.
بر اساس این مطالعه ۴۵ درصد ایستگاه های جنوبی، جزو گروهی هستند که تغییرات آب وهوایی ناچیزی را تجربه کرده اند. این در حالیست که تنها ۱۶ درصد ایستگاه های نیمه شمالی جزو گروه با تغییرات ناچیز قرار دارند.
پژوهشگران این مطالعه خاطر نشان می کنند که باتوجه به اینکه تغییرات بیشتر در نیمه شمالی کشور وجود دارد و اینکه نواحی کشاورزی عمده ایران در نیمه شمالی قرار دارد، بهتر است که برنامه ریزی جدیدی در رابطه با زمان و دوره کشت محصولات و هم امکان کشت محصولات جایگزین در این نواحی صورت گیرد.
همچنین بررسی ها نشان میدهد که بیشترین میزان جابه جایی در ایستگاه ها مربوط به فصل گرم است. فصول انتقالی (بهار و پاییز) در رتبه دوم و فصل سرد در رتبه سوم جای دارند. بدین سبب با در نظر گرفتن تغییرات ایجادشده در فصول گرم و انتقالی، میتوان برنامه ریزی دقیق تری با بهره گیری از جابه جایی ساعت کار ادارات و دستگاه های دولتی، بانک ها، شهرداری ها و سایر مؤسسات عمومی غیر دولتی بمنظور مدیریت بهینه مصرف انرژی انجام داد.
نتایج این تحقیق نشان داد که در تمامی ۳۶ ایستگاه مورد مطالعه تغییرات فصول طبیعی، از ناچیز تا چشمگیر رخ داده است. فصول طبیعی در ایران با فصول اقلیمی تطابق ندارد و تغییرات اقلیمی بخصوص تغییر دما در دهه های اخیر سبب جابه جایی و کوتاه و بلندمدت شدن فصل ها شده است.
یافته های این مطالعه نشان داد که با وجود این که آغاز و پایان فصل ها به صورت کلی با تاریخ های تقویمی آنها مطابقت ندارد، اما عمده روزهای این فصل ها در دوره های تقویمی آن رخ می دهند.
پژوهشگران این مطالعه بر مبنای یافته های این مطالعه می گویند که تغییرات رخ داده تنها بر روی طول فصول تأثیر نداشته و این جابه جایی ها سبب تغییر در کیفیت فصول اقلیمی هم شده است. برای مثال با چند درجه افزایش دما در برخی از ایستگاه ها، شاهد اضافه شدن روزهای ابتدایی فصل تابستان به انتهای دوره بهار و در نتیجه طولانی تر و گرم تر شدن فصل بهار هستیم و یا بالعکس.
بررسی های این مطالعه حاکی از آنست که تغییرات اقلیمی سبب تغییر در کمیت و کیفیت فصول طبیعی شده است. به قول پژوهشگران این مطالعه؛ این تغییر باآنکه در نیمه شمالی نسبت به نیمه جنوبی و در هر ایستگاه نسبت به ایستگاه دیگر تفاوت هایی دارد؛ اما مهم رخ دادن این تغییرات است. به همین دلیل جا دارد تا مطالعات بیشتری در زمینه کارهایی که به صورت مستقیم با اقلیم در ارتباطند، صورت گیرد.
در انجام این تحقیق مهناز عزیز ابراهیم، محمد سلیقه، محمدحسین ناصرزاده و بهلول علیجانی؛ پژوهشگران آب وهواشناسی دانشگاه خوارزمی با یکدیگر مشارکت داشتند و یافته های این مطالعه به صورت مقاله علمی با عنوان «نقش تغییر اقلیم در جابه جایی فصول اقلیمی ایران» در نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی دانشگاه خوارزمی انتشار یافته است.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب